هشتم ثور/ اردیبهشت مصادف با سالگرد پیروزی مجاهدین افغانستان بر ارتش سرخ شوروی است. پس از کودتای هفتم ثور/ اردیبهشت 1357 و تاسیس نخستین رژیم کمونیستی در این کشور زمینه حضور شوروی و اشغال افغانستان فراهم شد. به مناسبت سالگرد این پیروزی شخصیت های مختلف سیاسی، جهادی و احزاب مختلف بیانیه هایی صادر کرده اند.

به گزارش ایراف، به زعم برخی این حادثه نقطه عطفی در میان جریان های آزادی خواهانه جهان بوده است.

در همین رابطه، حکومت سرپرست افغانستان بیانیه ای منتشر کرده و گفته که هشتم اردیبهشت روز کامیابی و آزادی ملت افغان است، قربانی های ملت مجاهد افغان نتیجه داد و مردم و کشور افغانستان از شر هیولای کمونیزم نجات یافت.

حکومت سرپرست افغانستان تاکید کرده که کودتای هفتم ثور و این «روز سیاه» را محکوم و هشتم ثور را ارج می گذارد و آن را روز آزادی این کشور می داند.

جعفر مهدوی، نماینده پیشین مجلس نمایندگان افغانستان و دبیرکل حزب ملت افغانستان هم جهاد علیه شوروی را نقطه عطف خوانده و گفته درس هایی برای عبرت آموزی نسل ما و نسل های آینده افغانستان دارد. از جمله اینکه ملت افغانستان با ایمان به خدا و وحدت کلمه و بدون هرگونه برتری طلبی قومی توانست بزرگترین امپراتوری جهان را شکست بدهد.

با این حال به باور او هرچند رهبران مجاهدین در جهاد اصغر (مبارزه مسلحانه) پیروز شدند اما در جهاد اکبر (مبارزه با نفس) اسیر حسد و حرص و دنیا دوستی شدند.

جبهه مقاومت ملی نیز علاوه بر این که این جهاد را نقطه عطفی در تاریخ مبارزاتی جنبش های آزادی بخش قرن بیستم خوانده در بیانیه خود این رویداد را حادثه ای بی نظیر در تاریخ مبارزات آزادی خواهانه جهان نامیده است: «جهاد و ایستادگی مردم افغانستان در برابر تجاوز، اشغال و تهاجم ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی سابق و عوامل داخلی آن، حماسه ای بی نظیر در تاریخ مبارزات آزادی خواهانه جهان بود. این نبرد علاوه بر دفاع از باورها، استقلال و آزادی مردم برای رهایی از چنگال ستم و استبداد و احقاق حقوق انسانی در سراسر جهان، نقطه عطفی در تاریخ مبارزاتی جنبش های آزادی بخش قرن بیستم تبدیل گردید».

برخی دیگر از پیروزی مجاهدین در هشتم ثور ضمن بیان اینکه معتقدند این جهاد افغانستان را از شر کمونیسم نجات داد، از این جریان به عنوان مانعی برای گسترش کمونیسم یاد می کنند.

عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت کشور در همین رابطه در صفحه ایکس خود گفته که جهاد مردم افغانستان از گسترش کمونیسم در جهان جلوگیری کرده است و الهام بخش ملت های تحت استعمار بود. او همچنین آورده است که یکی از اهداف اساسی جهاد، به میان آوردن نظام مبتنی بر خواست و ارده جمعی مردم بود که هدف آن حاکمیت نظام اسلامی، تحقق عدالت، صلح و امنیت بود.

عطا محمد نور، رهبر جمعیت اسلامی نیز در این رابطه گفته است که جهاد مردم افغانستان در مقابله با نیروهای شوروی سابق سرآغاز سقوط بلوک شرق و اندیشه کمونیستی در سراسر جهان شد و به همین علت است که هشتم ثور برای مردم افغانستان و مجاهدین مایه افتخار و سربلندی است.

اما برخی دیگر از چهره های سیاسی و جهادی که نقش برجسته ای در جریان جهاد داشته اند این پیروزی را مدیون ملت افغانستان و فداکاری های آنان می دانند.

عبدالله عبدالله  از چهره های برجسته سیاسی افغانستان در پیامی به مناسبت هشتم ثور گفته است که این روز یادآور حماسه ملتی است که با دستان خالی و با پاهای برهنه اما عزمی راسخ برای مقدسات شان به مبارزه برخاستند و پس از چهارده سال جهاد پرافتخار کشورشان را آزاد ساختند. او در این پیام که در صفحه ایکس منتشر شده گفته که فداکاری های کم نظیر مردم افغانستان در دوران جهاد حق طلبانه شان علیه ابرقدرت جهانی و قشون سرخ فراموش نشدنی است و آذین بخش صفحات زرین تاریخ معاصر کشور ما می باشد.

محمدعلم ایزدیار، معاون مجلس پیشین سنای افغانستان نیز به مناسبت سالگرد رویداد ۸ ثور این پیروزی را متفاوت خواند. او در صفحه ایکس خود در این رابطه نوشته است که «جهاد افغانستان علیه حاکمیت کمونیسم و تجاوز نظامی شوروی و اشغال ارتش سرخ شوروی در افغانستان که حدوداً یک دهه ادامه پیدا کرد و به مفهوم دیگر 14 سال طول کشید، از تمام جنگ ها و ایستادگی هایی که علیه تجاوز خارجی در گذشته ها در افغانستان صورت گرفت، متفاوت بود. این متفاوت بودن را در همگانی بودن جهاد و قیام مردم می توانیم مشاهده کنیم».

حزب جمعیت اسلامی از مهم ترین احزاب افغانستان که در جریان جهاد نقش مهمی داشت نیز در اعلامیه خود به مناسبت این روز آورده است که «جهاد به معنی دقیق کلمه یک رستاخیز ملی بود که به منظور مبارزه علیه اشغال نظامی کشور توسط اتحاد جماهیر شوروی، استبداد کودتاچیان و سرکوب اراده جمعی و ارزش های دینی و ملی افغانستان شکل گرفت و از آزادی و استقلال افغانستان پاسداری نمود».

در بخش دیگری از این اعلامیه آمده که این حماسه نماد موفقیت تدین، تمدن، عمل گرایی و اعتدال گرایی مردم افغانستان علیه ظلم و خودکامگی است. این اعلامیه همچنین می گوید که با آن که مداخله های بیرونی، تراکم میراث استبداد در کشور، محدودیت تجربه حزبی و دولت داری و ایجاد گروه های نیابتی توسط دست های پیدا و پنهان خارجی مانع به ثمر نشستن آرمان های مردم افغانستان و برپایی یک نظام مردم سالار گردید، اما جهاد مردم افغانستان قادر شد در حافظه جمعی جامعه تحول عظیمی را در عرصه عدالت گستری، آزادی خواهی و ارزش گرایی مبتنی بر بدیهیات انسانی و دینی ژرفای بیشتری بخشیده باعث الهام نهضت های عدالت خواه شود.

درباره ی از کودتا تا انقلاب در افغانستان بخوانید.