رییس اتحادیه ناشران خصوصی افغانستان در گفتگوی اختصاصی با ایراف می‌گوید که هیچ تفاوتی میان فارسی و پشتو در افغانستان وجود ندارد و سیاست‌های رسمی حوزه فرهنگ در این زمینه بدون تبعیض قومی، زبانی و مذهبی اعمال می‌شود. او همچنین درباره شایعات مبنی بر وضع تعرفه‌های سنگین و محدودیت‌های شدید بر کتاب‌های چاپ ایران در افغانستان گفت که این کار نه شدنی است و نه معنی دارد؛ زیرا اکثر کتاب‌های موجود در افغانستان چاپ ایران و افغانستان هستند.
ابهام در مورد حضور ناشران افغانستانی ما را بر آن داشت تا گفتگویی با دو تن از ناشران افغانستانی که به همراه ریاست اتحادیه ناشران خصوصی افغانستان به ایران آمده بودند ترتیب دهیم. در این گفتگو، ریاست سازمان طبع و نشر قرآن کریم وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان نیز حضور داشت.
غیاث الدین کمال‌زاده، مدیر فروش انتشارات بیهقی در شروع گفتگو و در پاسخ به خبرنگار ایراف در خصوص دلیل تاخیر حضور آنان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفت: «دعوتنامه به صورت مکتوب در تاریخ ۱۹ اردیبهشت به وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان رسید؛ همچنین مقداری از زمان نیز به امور مرسوم از جمله اخذ مجوزها گذشت. وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان همیشه در صدد است تا در برنامه‌های این چنینی شرکت کند خصوصاً اینکه چنین نمایشگاهی در ایران برگزار می‌شود اشتیاق ما را دوچندان کرده بود. ما ایران را کشور دوست و برادر خود می‌دانیم.»
او ادامه داد: «به همین جهت بلافاصله پس از دریافت دعوتنامه اقدامات لازم جهت حضور در نمایشگاه انجام گرفت اما برای امسال ما فقط توانستیم به عنوان مهمان ویژه از سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت در نمایشگاه شرکت کنیم.»
وی افزود: «البته ما خوشحالیم که در نمایشگاه امسال ۴ نماینده داریم: نشر زریاب، نشر امیری، نشر عرفان و نشر آمو.»
او همچنین گفت: «ما به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه تصمیم گرفتیم تا از بخش‌های مختلف این نمایشگاه از جمله بخش‌های تاریخی، بخش‌های مذهبی و به خصوص بخش قرآن کریم دیدن کنیم. ما به تجربه ایران در این زمینه‌ها نیاز داریم.»
محمد زمان کریمی، مدیر انتشارات بین‌المللی سرور سعادت در افغانستان نیز در پاسخ به سوال خبرنگار ما در مورد حضورش در نمایشگاه گفت: «به دلیل ناهماهنگی‌ها، زمان را از دست دادیم و به دلیل آن‌که مجوز کتاب‌های ما توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران دیر به دستمان رسید، نتوانستیم به موقع در نمایشگاه حضور یابیم.»
دیگر فرد حاضر در گفتگو سید عبدالله، رییس اتحادیه ناشران افغانستان بود. او در پاسخ به سوال خبرنگار ایراف در مورد همزمانی افتتاح نمایشگاه کتاب‌های خیابانی در افغانستان و نمایشگاه بین‌المللی کتاب در تهران گفت: «ما چنین نمایشگاه‌هایی را به صورت متعدد و مرتب در محلات و مناطق مختلف شهرهایی نظیر کابل تقریباً در هر ماه دو یا ۳ مورد برگزار می‌کنیم.»
سید عبدالله ادامه داد: «در این‌گونه نمایشگاه‌ها علاوه بر کتاب، صنایع دستی و سایر محصولات فرهنگی نیز به فروش می‌رسند که حضور زنان در بخش صنایع دستی بسیار قابل توجه است. به دلیل فعالیت زنان در این بخش از آنان به صورت ویژه دعوت می‌کنیم.»
از رئیس اتحادیه ناشران خصوصی افغانستان در مورد شایعه محدودیت برای کتاب‌های چاپ ایران که مدتی در رسانه‌ها بازتاب داشت پرسیدیم. او در این باره گفت: «کتاب‌های موجود در افغانستان یا چاپ افغانستان است و یا چاپ ایران. در چنین وضعیتی آیا ایجاد محدودیت شدنی است و معنایی دارد؟ هرگز چنین تصمیماتی اخذ نشده است. می‌توانید از ناشران افغانستانی این خبر را جویا شوید.»
رئیس نشر هدایت که انتشاراتی خصوصی محسوب می‌شود نیز در این باره گفت: «ما از ایران سالانه کتاب‌هایی را در حجم‌های گسترده وارد می‌کنیم. هیچ محدودیتی برایمان وجود ندارد. حتی کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی را از ایران وارد می‌کنیم. به طور مثال چهار ماه پیش ۹ میلیارد تومان از انتشارات جنگل کتاب خریداری کرده و به افغانستان بردیم.»
او در خصوص اخباری مبنی بر افزایش تعرفه واردات کتاب به افغانستان گفت: «تعرفه‌ها نسبت به سال گذشته فقط حدود ۲۰ درصد افزایش یافته و این افزایش تعرفه‌ها در مورد همه کالاها وجود داشته و طبیعی است.»
در ادامه گفتگو از کمال‌زاده مدیر بخش انتشارات بیهقی در مورد ممیزی‌های موجود در وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان پرسیدیم. او با اعتقاد بر اینکه این‌گونه ممیزی‌ها و نظارت‌ها طبیعی است و در همه جای دنیا وجود دارد گفت: «ممیزی‌ها هرگز به این معنا نیست که روند چاپ و نشر و توزیع کتاب‌ها حتی کند شود. در سال‌های قبل همین نشر دولتی بیهقی سالانه ۲۰ کتاب چاپ می‌کرد، اما اکنون این تعداد به ۱۲۰ عنوان در سال رسیده است. این وظیفه ما در انتشارات بیهقی و در نگاه کلان‌تر وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان است.»
او ادامه داد: «وظیفه و مأموریت ما توسعه فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در همه افغانستان است. کتاب‌های نشر یافته در انتشارات ما، طی برنامه‌هایی در تیراژ فراوان به همه ولایات افغانستان حتی ولایت پنجشیر فرستاده می‌شود تا عدالت در این حوزه محقق شود.»
مدیر انتشارات سعادت در پاسخ به این سوال که آیا در حوزه نشر خصوصی نیز با افزایش کتاب مواجه بوده‌ایم گفت: «به دلیل وضعیت اقتصادی کشور، موضوع نشر و پخش در بین ناشران خصوصی با افت مواجه بوده که امیدواریم این وضعیت بهبود یابد.»
یکی از سوالاتی که همواره در مورد افغانستان در ذهن ایجاد می‌شود، اولویت فرهنگ در وضعیت اقتصادی نامطلوب افغانستان است. سید عبدالله در پاسخ به این سوال که با توجه به وضعیت اقتصادی افغانستان و لزوم پر کردن خلا‌هایی در حوزه‌های اقتصادی، آیا فرهنگ برای حکومت سرپرست افغانستان اولویت دارد یا خیر، گفت: «الحمدلله پس از اینکه حکومت اسلامی مستقر شد در نسبت با زمان اندکی که ما در اختیار داشتیم شاخصه‌های فرهنگی مانند همه شاخص‌ها در حوزه‌های دیگر پیشرفت کرده است. شما این پیشرفت را می‌توانید در خوشحالی و خوشنودی مردم ببینید.»
او در پاسخ به سوالی در زمینه حمایت دولت افغانستان از ناشران و یا تولیدکنندگان آثار در حوزه مفاخر افغانستان گفت: «وزارت اطلاعات و فرهنگ برنامه ویژه‌ای برای این منظور دارد. ما از نویسندگان، شعرا و ناشران در حوزه‌های مختلف تاریخی، مذهبی و ادبی دعوت کرده‌ایم که در صورت پرداختن به این‌گونه موارد از حمایت کامل وزارت اطلاعات و فرهنگ برخوردار خواهند شد. این خواهش ماست که به این دست موارد بپردازند.»
مساله زبان فارسی، از مهم‌ترین مسائل حوزه فرهنگ در افغانستان است. به خصوص بعد از استقرار طالبان، این مساله همواره دغدغه فارسی‌دوستان بوده و هست. سید عبدالله، رئیس اتحادیه ناشران خصوصی افغانستان در پاسخ به این سوال که آیا تفاوتی میان نویسندگان و شعرای قومیت‌ها و یا زبان‌های مختلف وجود دارد گفت: «ما از شعرا و کاتبان بدون هیچ تفاوتی حمایت می‌کنیم؛ هیچ فرقی ندارد که زبان آنها چیست. حتی هیچ فرقی ندارد که مذهب آنان چیست یا اینکه چه جنسیتی دارند. برای ما فرهنگ مهم است. ما همه را زیر چتر حمایتی خود می‌گیریم. مثلاً هم اکنون مسئول بخش مینیاتوری سازمان طبع و نشر قرآن کریم در افغانستان یک بانوست آن هم یک بانوی شیعه. اینکه ما الان در ایران هستیم یعنی اینکه برای ما نه زبان مهم است نه مذهب.»
او ادامه داد: «این‌گونه سخنان را که در آن ادعا می‌شود ما با زبان فارسی در حال مقابله‌ایم، از زبان افرادی می‌شنوید که منافع شخصی خود را در افغانستان از دست داده‌اند و به دنبال تخریب چهره طالبان هستند، به امید اینکه بتوانند باز به آن منافع دست یابند؛ وگرنه هیچ تفاوتی در میان زبان‌ها برای ما وجود ندارد.»
عابد رئیس سازمان طبع و نشر قرآن کریم در افغانستان نیز در پاسخ به این سوال که بیشترین ترجمه‌های قرآن کریم در افغانستان به چه زبانی است گفت: «تعصب در میان اقوام افغانستان جایی ندارد. من قریب به یک سال است که این ماموریت را بر عهده گرفته‌ام و به تازگی متوجه شده‌ام که مسئول تحریر قرآن کریم آقای علی میثم بختیاری یک شیعه است. این یعنی این مسائل در میان ما اهمیتی ندارد. در موضوع زبان‌ها نیز ما در حوزه تألیف و ترجمه دو زبان فارسی و پشتو را اولویت قرار داده‌ایم؛ البته در افغانستان زبان‌های محلی بیشتری وجود دارد، اما این دو زبان همتای یکدیگر، گسترده‌ترین زبان‌های مورد استفاده در افغانستان هستند.»
او ادامه داد: «ما در بخش علوم قرآنی، در بخش مبادی علوم قرآنی، شروع به تألیف و ترجمه به زبان فارسی و پشتو کردیم و در گام‌های بعدی 4 زبان دیگر را نیز پوشش داده‌ایم؛ زبان‌های ازبکی، ترکمنی، پشه‌ای و نورستانی. همچنین این تألیفات به زبان‌های خارجی نیز ترجمه شده‌اند: زبان‌های فرانسوی و انگلیسی. دو زبان روسی و آلمانی نیز در دست ترجمه است.»
در سال‌های گذشته خبرهایی مبنی بر اینکه کتاب‌های مورد استفاده در دانشگاه یا کتاب‌هایی که برای دانشجویان به عنوان منبع معرفی می‌شوند از آمریکا و کشورهای دیگر وارد شده و با زبان انگلیسی است خبرساز شده بود. مدیر فروش انتشارات بیهقی در پاسخ به این سوال که اکنون وضعیت کتاب‌های مورد استفاده دانشگاه‌ها به چه صورت است گفت: «هر دانشگاه موظف است با بودجه‌ای که در اختیار خود دارد کتاب‌های مورد نیازشان را تامین کند و اکنون این نیاز با استفاده از ظرفیت ناشران خصوصی در افغانستان تأمین می‌شود.»
مدیر نشر سعادت نیز در این باره گفت: «در دولت پیشین، روند استفاده از کتاب‌های انگلیسی افزایش یافته بود و حتی من مطلع هستم که بعضی از دانشگاه‌های خصوصی زبان انگلیسی را جایگزین زبان‌های موجود در افغانستان کرده بودند؛ این قدر وسیع بود که اکنون نیز به صورت کمرنگی ادامه دارد اما بسیار کاهش یافته است.»
رئیس اتحادیه ناشران خصوصی افغانستان در مورد وضعیت تعامل در حوزه کتاب و نشر با کشورهایی نظیر ترکیه، عربستان، امارات، پاکستان و حتی آمریکا گفت: «ما به محدودیت‌هایی که آمریکا اعمال کرده هیچ توجهی نداریم و برایمان اهمیتی ندارد. ما غالب کتاب‌های خود را از ایران تأمین می‌کنیم. همچنین از پاکستان کتاب‌هایی را وارد می‌کنیم و قطعاً نیازهایمان تأمین شده و هیچ مشکلی نداریم.»
نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در ماه گذشته در افغانستان یکی از بزرگترین نمایشگاه‌ها در این حوزه بود. مدیر سازمان نشر و طبع قرآن کریم در خصوص ادامه برنامه‌های فرهنگی پس از نمایشگاه بین المللی قرآن کریم گفت: «برنامه این سازمان، ارتباط و گسترش همکاری‌های خود با همه کشورهای اسلامی خصوصاً کشورهای همسایه مانند ایران است. ما نمایشگاه بین المللی قرآن کریم را با مشورت جمهوری اسلامی ایران برگزار کردیم و قبل از آن نیز یک نمایشگاه با کمک ایران در افغانستان اجرا کرده بودیم. ملت افغانستان به نمایشگاه اخیر قرآن کریم بسیار خوشبین بودند.»
مهاجرین از دیگر موضوعات مطرح شده در این گفتگو بود. ریاست اتحادیه ناشران خصوصی افغانستان در مورد ارتباط این سازمان و وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان با مهاجرین افغانستانی در ایران گفت: «سیاست ما این است که در هر کجایی که یک افغانستانی وجود دارد او را دعوت به همکاری می‌کنیم؛ در هر حوزه‌ای و با هر تخصصی. اگر کاتب است، اگر ناشر است، اگر شاعر است، اگر تاریخ دان است؛ در ایران باشد، در پاکستان باشد یا حتی در آمریکا باشد؛ ما دعوت می‌کنیم که بیاید و به وطن خود، به افغانستان کمک کند.»
او ادامه داد: «هدف ما ارتقای فرهنگ کشور است. هدف ما پیشرفت افغانستان است. ما برنامه داریم که از نخبگانی که به افغانستان باز می‌گردند حمایت کنیم. علاوه بر اینکه حقوق ماهیانه برای او در نظر می‌گیریم، محصولات او و تولیدات و آثار او را خریداری می‌کنیم. حتی اگر به افغانستان بازنگردد، در همان کشوری که ساکن است از او می‌خواهیم و او را حمایت می‌کنیم که قلم و فکر خود را به نفع وطن، به نفع افغانستان به کار گیرد. این حمایت‌ها به این دلیل است که این کار یک ضرورت است و ما به این کمک‌ها نیاز داریم.»
سید عبدالله افزود: «هرچند آمار و گزارشی از تعداد نخبگانی که به افغانستان بازگشته‌اند وجود ندارد اما شما می‌توانید از این تعداد که به وطن خود بازگشته‌اند بپرسید و متوجه خواهید شد که از وضعیت فعلی خود در افغانستان اظهار رضایت و خوشنودی می‌کنند.»
وی همچنین اظهار داشت: «البته باید حساب مهاجرینی را که به خاطر از دست دادن موقعیت شخصی و منافع فردی خود افغانستان را ترک کرده‌اند، جدا کرد. آنها می‌خواهند افغانستان را آن‌گونه که خود دوست دارند به مردم دنیا نشان دهند.«
او گفت: «من متوجهم که ما از رسانه هم غافل هستیم چرا که رسانه این قدرت را دارد که با پخش اخبار دروغ چهره زیبا را زشت و زشت را زیبا جلوه دهد. در عربی ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گوید لیس الخبر کالمعاینه. شنیدن کی بود مانند دیدن. یک رسانه که به داخل افغانستان بیاید تفاوت را از زمین تا آسمان می‌بیند.
رئیس اتحادیه ناشران خصوصی همچنین گفت: «ما در آینده‌ای نزدیک نمایشگاه بین‌المللی در حوزه فرهنگ به خصوص در حوزه چاپ و نشر در نظر گرفته‌ایم که از همه کشورها به خصوص کشورهای اسلامی دعوت خواهیم کرد که در آن حضور پیدا کنند.»
پیشنهاد می شود: زبان فارسی پیوند جدایی‌ناپذیر ایران و افغانستان را تا ابد استوار نگه می‌دارد
