به گزارش ایراف، رسانه هندی آّبزرور در مقاله‌ای تازه در مورد پیشرفت‌های دیپلماتیک طالبان در سه سال گذشته در آسیای مرکزی پرداخته است.
در این مقاله آمده است که طالبان از زمان بازگشت به قدرت در آگوست 2021، گام‌های مهمی در دیپلماسی منطقه‌ای به ویژه در آسیای مرکزی، برداشته‌اند. اخیرا در 20 جولای 2024، مقامات طالبان با نمایندگان قزاقستان و ترکمنستان ملاقات کردند تا در مورد ساخت یک خط راه آهن جدید از ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان گفتگو کنند. طالبان که در ابتدا با تردید و احتیاط مواجه شد، از طریق دیپلماسی استراتژیک، تعاملات اقتصادی و پروژه‌های زیربنایی، پیشرفت های قابل توجهی به آسیای مرکزی ایجاد کرد. منافع متقابل در رفاه اقتصادی، اتصال و ثبات در درجه اول باعث این تغییر می‌شود.
درگیری‌های بین روسیه و اوکراین و در خاورمیانه، جمهوری‌های آسیای مرکزی را وادار به اتخاذ رویکردی آشتی‌جویانه در قبال حکومت سرپرست به رهبری طالبان کرده است. کشورهای آسیای میانه با داشتن 2هزارو 387 کیلومتر مرز مشترک با افغانستان، دریافته‌اند که اعمال تحریم‌ها بر طالبان تنها درگیری را تشدید می‌کند. حضور حدود 3هزار جنگجو از گروه‌های تروریستی مانند جنبش اسلامی ازبکستان، اتحادیه جهاد اسلامی، جماعت انصارالله و داعش خراسان در افغانستان این درگیری را پیچیده‌تر می‌کند.
تغییر نگرش آسیای مرکزی
در بخش دیگری از این مقاله به تغییر نگاه آسیای مرکزی پرداخته شده است. در این بخش آمده است که اگرچه تاشکند در اواخر دهه 1990 از جبهه متحد ضد طالبان (ائتلاف شمال) حمایت کرد، اما پس از بازگشت دوباره طالبان به قدرت در سال 2021 ازبکستان یکی از اولین کشورهای آسیای مرکزی بود که روابط مستقیم با طالبان برقرار کرد. تغییر سیاست آنها با رشد پیوسته تجارت بین دو کشور همراه بود و رقم تجارت دوجانبه به بیش از 461.4 میلیون دلار در شش ماهه اول سال 2024 رسید. همچنین مذاکراتی برای اجرای متقابل وضعیت مطلوب‌ترین ملت وجود دارد.
در ماه می 2024، هر دو کشور بر تعهد خود برای تکمیل پروژه راه آهن ترانس افغانستان به ارزش 4.8 میلیارد دلار که ازبکستان را از طریق افغانستان به پاکستان وصل می‌کند، تاکید کردند. تاشکند علاوه بر ابراز علاقه به سرمایه‌گذاری در برق و راه آهن کمک‌های بشردوستانه قابل توجهی به کابل ارائه کرده است.
در ادامه این مقاله آمده است که قزاقستان، یکی دیگر از وزنه‌های سنگین ژئوپلیتیک در آسیای مرکزی طالبان را از فهرست سازمان‌های تروریستی کشور خود حذف کرد. قزاقستان این تصمیم را با تاکید بر اهمیت توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی با همسایه خود و اذعان به رژیم طالبان به عنوان «عامل بلندمدت» توجیه می‌کند.
در آوریل 2024، یک هیئت بلندپایه قزاقستان برای سومین همایش تجاری قزاقستان و افغانستان برای ایجاد روابط تجاری نزدیکتر از کابل بازدید کرد. این کشور تنوع همکاری با افغانستان را در بخش‌های صنایع شیمیایی، معادن و متالورژی از طریق پروژه‌های مشترک پیشنهاد کرد.
آخرین ارقام تجارت بین قزاقستان و افغانستان به رکورد 987.9 میلیون دلار آمریکا رسیده است و دو کشور به زودی می‌توانند از 3 میلیارد دلار نیز فراتر رود. آستانه در ایجاد رابطه سالم با همسایه خود سنگ تمام نمی‌گذارد. هرچند طالبان به طور رسمی توسط هیچ کشوری به عنوان حکومت قانونی افغانستان به رسمیت شناخته نشده است، اما چندین کشور از جمله قزاقستان سفیران خود را به کابل اعزام کرده و از سفرای تعیین شده توسط طالبان در پایتخت‌های خود استقبال کرده‌اند.
در آوریل 2024، یک نشست سه جانبه اعلام نشده دولت بین افغانستان، قزاقستان، و مهمتر از همه، ترکمنستان نیز برای بحث در مورد یک مسیر لجستیکی جدید برگزار شد که اهمیت استراتژیک اتصال منطقه‌ای را برجسته کرد.
به دنبال آن، افغانستان و ترکمنستان 10 قرارداد به ارزش بیش از 200 میلیون دلار برای گسترش تجارت، اتصال و روابط اقتصادی و کمک به ادغام مجدد اقتصاد افغانستان در اقتصادهای منطقه امضا کردند.
ترکمنستان با حفظ سیاست بی‌طرفی خود به رویکرد خود در قبال رژیم مانند دهه 1990 ادامه داد. در 15 جولای 2024، سفیر ترکمنستان با وزیر امور خارجه طالبان دیدار کرد تا در مورد پروژه‌های زیربنایی حیاتی، از جمله خط لوله ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند (TAPI) گفتگو کند.
آنها همچنین گسترش ارتباطات حمل و نقل و ترانزیتی و پروژه برق مشترک در پست نورالجهاد در ولایت هرات را بررسی کردند. پروژه مشترک مهم دیگری که در دست بررسی است، پروژه انتقال برق ترکمنستان – افغانستان – پاکستان (TAP) است که هدف آن انتقال برق ترکمنستان از ترغندی – هرات و چمن – قندهار به کویته پاکستان است. مجموع هزینه این پروژه بیش از 1.6 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که مزایای قابل توجهی را برای افغانستان از جمله دسترسی به برق، ایجاد شغل و حق ترانزیت سالانه به ارزش 100 میلیون دلار ارائه می‌دهد .
این مقاله از وجود چالش‌ها نیز صحبت کرده است. به طوری که آمده است که نزدیکی طالبان با همسایگان آسیای مرکزی کاملاً آرام نبوده است. به عنوان مثال، در سال 2022، ساخت یک کانال جدید توسط طالبان در شمال افغانستان تهدیدی برای محروم کردن جوامع پایین دست در ترکمنستان و ازبکستان از آب بود که به طور بالقوه آرامش و نزدیکی نسبی را از مسیر خود خارج کرد.
علیرغم تلاش‌های کابل برای بهبود روابط، امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان که با مشکلات اقتصادی و خستگی ناشی از حکومت سه دهه‌ای خود مواجه است ، به نظر می رسد از ایفای نقش ملی گرایان قومی و مدافع پان تاجیک در داخل کشور سود بیشتری می‌برد.
با این حال، جالب این است که طالبان تضمین کرده‌اند که صادرات اصلی تاجیکستان به افغانستان – برق – همچنان جریان داشته باشد. در سال 2023، تاجیکستان 1.6 میلیارد کیلووات ساعت برق به افغانستان عرضه کرده است.
مشابه مدل قرقیزستان که طالبان با استفاده از پتانسیل تجارت و ارتباطی که ارائه می‌دهد، علیرغم نگرانی در مورد وضعیت قرقیزهای قومی پامیر در افغانستان، عادی سازی روابط را تضمین کرده است.
در ژانویه 2024 وزیر بازرگانی قرقیزستان با وزیر امور خارجه آژانس بین المللی انرژی ملاقات کرد تا در مورد فرصت‌ها برای افزایش تجارت، یک مسیر ترانزیتی برای بازرگانان افغان به چین از طریق قرقیزستان و حمایت از پروژه برق آسیای مرکزی-آسیای جنوبی (CASA-1000) صحبت کند. این پروژه زیرساخت انرژی تجدیدپذیر 1300 مگاوات برق مازاد را از آسیای مرکزی، از جمله قرقیزستان و تاجیکستان، به بازارهای برق پرتقاضا در جنوب آسیا می آورد.
علل تغییر و پیامدها
در ادامه این مقاله آمده است که امروز، طالبان در موقعیتی از قدرت نسبی قرار دارد که به واسطه تعامل مجدد دیپلماتیک موثر با همسایگان آسیای مرکزی از طریق همکاری‌های اقتصادی، روابط تجاری و پروژه‌های ارتباطی، که با تمایل مشترک برای ثبات منطقه تاکید شده است، قرار دارد.
رقابت‌ها و درگیری‌های ژئوپلیتیکی جدید در خاورمیانه و اوکراین، فرصتی را برای طالبان فراهم کرده است تا از انزوای دیپلماتیک به کشوری تبدیل شود که بار دیگر توجه شرکای منطقه‌ای و جهانی را به خود جلب می‌کند. به عنوان مثال، تجارت خارجی افغانستان در شش ماهه اول سال 2024 به 5 میلیارد دلار امریکایی رسیده است که ارزش صادرات آن به 700 میلیون دلار امریکا می رسد .
امروز، طالبان در موقعیتی از قدرت نسبی قرار دارد که به واسطه تعامل مجدد دیپلماتیک موثر با همسایگان آسیای مرکزی از طریق همکاری‌های اقتصادی، روابط تجاری و پروژه‌های ارتباطی، که با تمایل مشترک برای ثبات منطقه تاکید شده است، قرار دارد.
طالبان اکنون یک واقعیت درازمدت است که با روابط پایدار با چین، ایران، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی تقویت شده است و سایر کشورها را وادار به پذیرش این عادی جدید می کند. نماینده انحصاری هیئت طالبان از افغانستان در سومین کنفرانس بین المللی به رهبری سازمان ملل متحد در مورد افغانستان در دوحه، نمونه‌ای از این تغییر است. افزایش تعاملات دیپلماتیک با نهادهای منطقه‌ای و جهانی نیز به انعطاف‌ناپذیری طالبان کمک کرده است. در روز 30 جولای، طالبان روابط کنسولی خود را با سفارتخانه‌های خود در کشورهای غربی قطع کردند و دلیل آن را وفاداری به دولت قبلی افغانستان عنوان کردند.
در حالی که ممکن است هنوز به رسمیت شناختن رسمی رژیم طالبان در راه باشد، آنها اکنون به عنوان یک دولت شناخته شده در کشورهای همسایه و مجامع بین‌المللی عمل می‌کند. این پذیرش فزاینده به طور قابل توجهی تمایز بین به رسمیت شناختن دوفاکتو و رسمی را محو می‌کند و بر تغییر عمیق در جایگاه جهانی افغانستان و پذیرش فزاینده طالبان در منطقه تأکید می‌کند.
