به گزارش ایراف، وب سایت اطلاعاتی- تحلیلی آذربایجانی Caliber در تحلیلی تازه به قلم فواد شهبازوف در مورد حضور نظامی چین در تاجیکستان درباره نگرانی‌های امنیتی این کشور از سوی افغانستان نوشته است.
این تحلیل نگاشته است؛ علیرغم انکار چین، همکاری امنیتی عمیق این کشور با تاجیکستان از سال 2016 مشهود است. این اقدام استراتژیک که چین آن را به تهدید اسلام‌گرایی رادیکال از جانب افغانستانِ همسایه نسبت می‌دهد، نشان دهنده علاقه فزاینده این کشور به آسیای مرکزی است.
ظاهراً تأسیسات جدید دارای برج‌های دیده‌بانی و نیروهای نظامی از هر دو کشور است.
حتی قبل از تأسیس تأسیسات نظامی جدید، چین در تلاش برای تقویت مهارت‌های امنیتی نیروهای مسلح محلی برای مبارزه با خطرات امنیتی احتمالی به‌ویژه گروه‌های تروریستی رادیکال، سنت رزمایش‌های نظامی مشترک با تاجیکستان را ایجاد کرد.
به این ترتیب این رزمایش‌ها در سال‌های 2006، 2015، 2016، 2019 و 2022 برگزار شد.
همچنین در سال 2022، نیروهای عملیات ویژه تاجیکستان و چین عملیات مشترک ضدتروریسم را در یک مرکز آموزشی کوهستانی در خارج از دوشنبه انجام دادند.
در ادامه این یادداشت آمده است که در چند سال گذشته، منطقه آسیای مرکزی شاهد سطح فزاینده دیگری از فعالیت‌های تروریستی توسط داعش بود.
در این راستا، چین با احتیاط شاهد تقویت موقعیت داعش در مناطق مرزی افغانستان و پاکستان با سرریز احتمالی به مرز تاجیکستان و قرقیزستان است.
از این رو، تأسیسات نظامی ادعایی اولین تأسیسات چین در تاجیکستان نیست، زیرا حداقل دو تأسیسات نظامی در خاک تاجیکستان دارد.
تقریباً یک دهه پیش، چین یک سایت نظارت رادیویی در تاجیکستان برای ردیابی دخالت غرب در افغانستان ایجاد کرد.
چین برای کمک به نیروهای تاجیکستان در ایمن‌سازی منطقه از نفوذ طالبان، تأسیسات نظامی در استان گورن بدخشان تاجیکستان ایجاد کرد.
بخش دیگری از این تحلیل می‌افزاید که علاوه بر طالبان و داعش، چین نگرانی‌های ظریف تری دارد، مانند گسترش رادیکالیسم فزاینده در میان اویغورهای قومی در استان سین کیانگ.
پکن مدت‌هاست که برای مقابله با نفوذ گروه‌های اسلام‌گرای رادیکال که تلاش می‌کردند از آرمان اویغور برای تحریک یک جنبش ضد چینی در استان سین‌کیانگ سوءاستفاده کنند، تلاش کرده است. این با تلاش‌های عجولانه پکن برای ایجاد رابطه‌ای کارکردی با رهبری تازه طالبان بر افغانستان، با کنار گذاشتن دهه‌ها روایت داخلی پیرامون تروریسم خشونت‌آمیز طالبان، آشکار شد.
با این حال، تمایل چین به توسعه روابط امنیتی بیشتر با تاجیکستان، بحث هایی را در مورد برنامه های پکن برای انجام همین کار در سایر کشورهای منطقه به راه انداخته است. در واقع، چنین دیدگاه هایی ممکن است نفوذ کشورهایی مانند روسیه و غرب را تضعیف کند. منافع ژئوپلیتیک روسیه در آسیای مرکزی مانع از گسترش منافع ژئواکونومیکی خود در این منطقه از نظر استراتژیک مهم نشده است. برای مثال، در 4 ژوئیه، شی جین پینگ، رهبر چین از تاجیکستان بازدید کرد تا موافقت نامه های همکاری بیشتری را امضا کند و بدین ترتیب خلاء قدرت را پر کرد.
از سوی دیگر، مشارکت بلندمدت تاجیکستان با چین منوط به وضعیت این کشور به عنوان یک کشور بدهکار است. در سال 2022، تاجیکستان حدود 2 میلیارد دلار به چین بدهکار بود تا عملیات اکتشاف مواد خام در خاک خود را تسهیل کند.
پکن همچنین از حقوق معدنی متعددی برخوردار شده است، زیرا تاجیکستان فاقد زیرساخت ها و تخصص لازم برای توسعه صنعت در کشوری با بیش از 90 درصد کوهستان است.
در نتیجه، پکن مایل است کمک های مالی بیشتری را به دوشنبه اختصاص دهد و در نتیجه از نفوذ خود بر آن استفاده کند. با توجه به چنین تمایلاتی، تلاش‌های دولت تاجیکستان برای رد وجود هر پایگاه و پایگاه نظامی چین در خاک خود قانع کننده به نظر نمی‌رسد.
از این رو، اولین باری که چین ردپای نظامی خود را در سال 2016 در تاجیکستان ایجاد کرد، آشکار شد که جاه‌طلبی‌های پکن فراتر از ایجاد یک پایگاه نظامی کوچک است.
در گزارش سپتامبر 2020، وزارت دفاع ایالات متحده اعلام کرد که پکن به دنبال ایجاد زیرساخت‌های لجستیکی و پایگاهی قوی‌تر در خارج از کشور است تا به PLA اجازه دهد تا قدرت نظامی را در فواصل دورتر طراحی و حفظ کند.
این گزارش می‌گوید که تاجیکستان در آینده نزدیک به نقطه اصلی تجهیزات نظامی چین تبدیل خواهد شد.
در واقع، حواس پرتی روسیه و غرب از جنگ در اوکراین، چین را جرأت داد تا با پرداختن به نگرانی‌های اقتصادی و امنیتی، نفوذ خود را در آسیای مرکزی افزایش دهد.
بنابراین، چین به طور موثر نشان داد که می‌تواند علیرغم چالش‌های جهانی، از قدرت نرم استفاده کند و سیاست خارجی عمل‌گرایانه را دنبال کند.
در این رابطه مطالعه احداث پایگاه نظامی چین در مرز تاجیکستان و افغانستان برای «مبارزه با تروریسم» پیشنهاد می شود.
