به گزارش ایراف، مدرن دیپلماسی در یادداشتی نوشته است: تاریخچهی حکومتداری در افغانستان با تغییرات چشمگیری همراه بوده است که از سقوط سلطنت در سال ۱۹۷۳ آغاز شد. این روند با رژیم کمونیستی تحت حمایت شوروی، اشغال شوروی که تا سال ۱۹۸۹ به طول انجامید، و جنگ داخلی که منجر به ظهور طالبان در میانه دهه ۱۹۹۰ شد، ادامه یافت.
طالبان تا زمان برکناری توسط نیروهای تحت رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۱، قوانین اسلامی سختگیرانهای را اعمال کردند. تلاشها برای برپایی دولت دموکراتیک در دو دههی بعد با فساد، درگیریهای داخلی و بازگشت طالبان دچار مشکل شد. این بیثباتی مداوم به طور قابل توجهی بر توسعه اقتصادی افغانستان تاثیر گذاشت و در نهایت به بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ انجامید.
در تاریخ ۱۹ آگوست، دولت موقت طالبان در افغانستان سال سوم خود را در قدرت جشن خواهد گرفت، اما چیزی برای جشن گرفتن برای مردم افغانستان باقی نمانده است. از زمان به قدرت رسیدن طالبان، وضعیت اقتصادی افغانستان به سرعت رو به وخامت رفته است. این کشور، که به شدت به کمکهای خارجی وابسته است، با کاهش چشمگیر حمایتهای بینالمللی مواجه شد زیرا کشورهای غربی داراییها را مسدود و کمکهای مالی را متوقف کردند. این تصمیم تأثیر شدیدی بر اقتصاد شکننده افغانستان گذاشت، به طوری که طبق گزارش بانک جهانی، اقتصاد افغانستان تنها در سال ۲۰۲۱ حدود ۳۰ درصد کاهش یافت. با افزایش تورم، بیکاری و وخامت خدمات پایه، نهادهای دولتی تضعیف شدهاند.
درک محدود طالبان از مدیریت اقتصادی، نتوانسته است محیط کسب و کار پایدار و قابل پیشبینی را که برای رشد اقتصادی ضروری است، فراهم کند. در نتیجه، بحران اقتصادی میلیونها افغان را به فقر فرو برده و سازمان ملل هشدار داده است که با بحران انسانی قریبالوقوع روبرو هستیم، زیرا بیش از نیمی از جمعیت با گرسنگی شدید مواجه هستند. این وضعیت بحرانی نارضایتی عمومی را دامن زده و مشروعیت طالبان را به ویژه در مناطق شهری که انتظار بهبود شرایط زندگی بالا بود، به شدت تضعیف کرده است.
ائتلافهای دولت موقت افغان (IAG) با گروههای تروریستی مختلف از جمله تحریک طالبان پاکستان (TTP)، ISKP و القاعده (AQ) وضعیت اقتصادی را پیچیدهتر کرده است. این ائتلافها باعث شده است که جامعه بینالمللی از تعامل با طالبان بترسد، زیرا گروههای تروریستی از خاک افغانستان به نقض تعهدات دوحه استفاده کردهاند. این بیمیلی به تعامل منجر به مسدود شدن کمکها و سرمایهگذاریها شده است.
پاکستان که به طور تاریخی از افغانستان حمایت کرده است، اکنون از عدم اقدام طالبان علیه TTP که حملاتش به خاک پاکستان تشدید شده است، ناامید شده است.
کشورهای همسایه مانند پاکستان، چین و ایران نسبت به احتمال گسترش خشونت از افغانستان ابراز نگرانی کردهاند. این کشورها از طالبان خواستهاند که اقدامات قاطعی علیه گروههای تروریستی انجام دهد، اما پاسخ طالبان ناهماهنگ و اغلب ناشی از درگیریهای داخلی به جای ملاحظات استراتژیک بوده است. علیرغم انکار طالبان، گزارشهای SIGAR و آژانسهای اطلاعاتی وجود مستمر AQ و TTP را تأیید میکنند و نگرانیها را در مورد تبدیل افغانستان به مرکز تروریسم دوباره افزایش دادهاند.
پاکستان، مانند دیگر کشورهای همسایه، به شدت تحت تأثیر بحران اقتصادی و انسانی افغانستان قرار دارد. ثبات منطقهای به شدت به همکاری اقتصادی وابسته است و عدم توانایی افغانستان در تثبیت اقتصاد خود میتواند پروژههای تجاری و توسعهای که به نفع کل منطقه است، را مختل کند.
با توجه به این چالشها، برای طالبان ضروری است که به نگرانیهای کشورهای همسایه، به ویژه پاکستان، پاسخ دهد. واقعیت جغرافیای سیاسی افغانستان به گونهای است که ثبات آن به شدت به نگرشها و اقدامات همسایگان نزدیکش وابسته است. تعامل سازنده با این کشورها میتواند به کاهش فشارهای خارجی که مسائل داخلی مانند مشکلات اقتصادی و تهدیدات امنیتی را تشدید میکند، کمک کند. ضربالمثل “نمیتوان همسایهها را تغییر داد” اهمیت این روابط را برجسته میکند.
رونق آینده افغانستان به حفظ روابط سالم با همسایگانش بستگی دارد. نادیده گرفتن یا دشمنی با آنها، به ویژه در این شرایط، خطر انزوا و تشدید بحرانهای سیاسی و اقتصادی را به دنبال دارد. با اولویت دادن به همکاری منطقهای و پاسخ به نگرانیهای مشروع، طالبان میتواند آرامش سیاسی لازم برای تثبیت حاکمیت خود و بازسازی افغانستان را به دست آورد.
