به گزارش ایراف، ایران و افغانستان از زمان به قدرت رسیدن طالبان و حتی در زمان جمهوریت سعی داشته‌اند روابط اقتصادی مناسبی داشته باشند.
با روی کار آمدن دولت سرپرست افغانستان سعی بر این است که روابط اقتصادی دو کشور وسیع‌تر از گذشته پیگیری شود زیرا از جهات مختلفی منافع دو کشور را تامین خواهد کرد.
بحث خط آهن چابهار به افغانستان و همچنین وصل شدن راه‌های ترانزیتی ایران و افغانستان در ماه‌های اخیر توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. بسیاری در داخل افغانستان و ایران از گسترش روابط تجاری میان دو کشور صحبت می‌کنند.
بررسی آمارهای رسمی منتشر شده نشان می‌دهد که تجارت ایران و افغانستان در سال ۱۴۰۲ به صادرات ۱.۶ میلیارد دلاری ایران به همسایه شرقی منجر شده است.
اما بحثی که بارها در خصوص تجارت ایران با کشورهای همسایه مطرح می‌شود بحث تحریم‌های آمریکا است.
سفر مقامات بانک مرکزی ایران به کابل
چند روز پیش هیأتی از مقامات بانک مرکزی ایران به افغانستان سفر کردند. در این سفر محسن کریمی، معاون روابط بین المللی بانک مرکزی ایران و هیات همراه وی با محمد حنیف، وزیر اقتصاد طالبان ملاقات کردند.
در این ملاقات دوطرف پیرامون گسترش روابط دو جانبه در حوزه اقتصاد، توسعه تجارت و بهبود همکاری‌های مالی و بانکی بین دولت سرپرست افغانستان و جمهوری اسلامی ایران، ایجاد تسهیلات لازم برای تجاران و سرمایه گذاران و افزایش میزان محصولات صادراتی افغانستان صحبت کردند.
طالبان در مورد هر گونه همکاری در توسعه روابط مالی و اقتصادی دوجانبه اطمینان داده است.
از سوی دیگر معاون روابط بین المللی بانک مرکزی ایران گفت که ما در تلاش هستیم تا ریال را جاگزین دلار در معاملات تجاری با افغانستان کند. برای اجرای این طرح، مذاکراتی میان مقامات ایران و طالبان نیز صورت گرفته است.
کریمی تصریح کرد: این طرح با هدف حمایت از فعالان اقتصادی و صادرکنندگان بخش خصوصی کشورمان اجرا می‌شود.
پیش از این در دیدارهای حسن کاظمی‌قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور ایران با عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست وزیر و هدایت‌الله بدری، رئيس بانک مرکزی طالبان، امکان همکاری دو کشور در زمینه بانکی و ارسال کالا از مسیر ایران به اروپا مورد بررسی قرار گرفته بود
اتاق بازرگانی و صنایع افغانستان نیز پیش از این اعلام کرده بود که حجم مبادلات تجاری ایران و افغانستان در حال افزایش است، اما تحریم های امریکا علیه تهران بر روابط تجاری بین دو کشور همسایه تاثیر خواهد گذاشت.
در حالی که دولت سرپرست افغانستان نیز دچار تحریم‌های مختلفی است، اما مقامات طالبان تاکنون درباره جایگزین شدن ریال به جای دلار در معاملات تجاری با ایران اظهار نظری نکرده‌اند.
بهترین راه برای خنثی سازی تحریم‌ها
ایران و افغانستان سعی دارند در موضوعات اقتصادی مختلف روابط و همکاری‌های خود را گسترش دهند تا جایی که تعدادی از سرمایه‌گذاران ایرانی اعلام کردند که آماده سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن و شهرسازی در افغانستان هستند.
از سوی دیگر ایران سعی دارد از طریق خط آهن با افغانستان مسیر ترانزیتی برای اتصال شرق به غرب را ایجاد کند. در این شرایط موضوعات بانکی دارای اهمیت زیادی خواهد بود.
برنامه کنارگذاشتن دلار آمریکا و استفاده از ریال ایرانی در مبادلات تجاری خارجی، همواره از سوی ایران برای خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا مورد بررسی بوده است.
در شرایطی که ایران و افغانستان با تحریم‌های مختلف روبرو هستند، راهکار ریال برون‌مرزی می‌تواند در خنثی‌سازی تحریم‌ها تا حدودی کارساز باشد.
بیش از این محمدرضا فرزین، رییس بانک مرکزی ایران موضوع جایگزینی ریال برون‌مرزی به جای دلار آمریکا را در روابط تجاری ایران با روسیه، افغانستان و عراق مطرح کرده بود.
همچنین اعلام شده است که استفاده از ریال برون‌مرزی با هدف حمایت عملی از صادرکنندگان و فعالان اقتصادی بخش خصوصی انجام می‌شود.
در هر صورت به نظر می‌رسد ریال برون مرزی در مذاکرات هیات بانک مرکزی ایران در کابل مطرح شده است. با افرایش حجم تجارت دو کشور این راهکار می‌تواند شرایط را بهبود ببخشد. همچنین این جایگزنینی می‌تواند باعث شکلگیری نوع جدیدی از روابط اقتصادی میان کشورهای تحریم شده از سوی آمریکا بشود.
حال باید منتظر ماند تا مشخص شود نوع روابط بانکی دو کشور به کدام سمت حرکت خواهد کرد.
درباره ی رایزنی با مقامات طالبان برای حذف دلار از مبادلات تجاری ایران و افغانستان بخوانید.
